Αναμφίβολα η Αρκαδική εθελοθυσία στα 8 Νοεμβρίου του 1866 αποτελεί μια από τις ενδοξότερες σελίδας της Κρητικής Ιστορίας και ταυτόχρονα ορόσημο ηρωισμού και αυταπάρνησης των προγόνων μας.
Αποτέλεσε δε το σημαντικότερο από μια σειρά ιστορικών γεγονότων που οδήγησαν τελικά στην απελευθέρωση της Κρήτης από τον Τουρκικό ζυγό. Οι Μέλαμπες και σε αυτόν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ήταν παρούσες και έχουν να επιδείξουν τη δική τους συμβολή, με Μελαμπιανούς που είχαν ενεργό ρόλο, συμμετέχοντας σε πολλά πολεμικά γεγονότα προσφέροντας μάλιστα πολλοί από αυτούς ακόμα και τη ζωή τους για το ιδανικό της ελευθερίας.
Μετά την κατάκτηση της Κρήτης από τούς Τούρκους οι Μελαμπιανοί ήταν από τούς πρώτους που οργάνωσαν σώμα επαναστατικό ενάντια στους καταχτητές, με ιδιαίτερη Μελαμπιανή σημαία («μπαϊράκι»), και αρχηγό μέλος της οικογένειας Κουτσαυτάκη.
Κατά το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου στις 8 Νοεμβρίου του 1866 είναι εξακριβωμένο ιστορικά, ότι πήραν μέρος και Μελαμπιανοί και ότι μεταξύ των ηρώων μοναχών της Μονής ήταν και ένας Μελαμπιανός από την οικογένεια Μακριδάκη του οποίου το όνομα αναφέρεται στο Μαρτυρολόγιο των πεσόντων Μοναχών του Αρκαδίου.
Επίσης αναφέρονται και τα ονόματα δύο άλλων Μελαμπιανών μοναχών του Αρκαδίου του Νικοκαλόγερου και του Μπαργιατοκαλόγερου.
Ιδιάιτερη επίσης σημασία και αξία για μας τους Μελαμπιανούς έχει το γεγονός που έλαβε χώρα τέσσερις μήνες μετά το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου και ενώ το κλίμα της επαναστάσης έχει κυριεύσει από άκρου σε άκρο την Κρήτη, στρατοπεδεύει στις Μέλαμπες για τρείς μήνες (Μάρτιος – Ιούνιος του 1867) ομάδα συνολικά 1500 πολεμιστών οι οποίοι ήταν εθελοντές από τη Μάνη , άλλοι φιλλελήνες καθώς και ντόπιοι Κρητών επαναστάτες που μαζί με Μελαμπιανούς αναμένουν τη στιγμή που οι χιλιάδες Τούρκοι που στρατοπέδευαν στο Τυμπάκι θα επιτεθούν στις Μέλαμπες προκειμένου όπως χαρακτηριστικά έλεγαν «…να περάσουν τις Μέλαμπες από φωτιά και μαχαίρι αφού δεν δεν παρέδιδαν τα όπλα τους.»
Δείτε φωτογραφίες απο την παρέλαση στο Ρέθυμνο 8/11/2013
Σε αυτή την ομάδα εθελοντών και εναστατών ακολουθεί και ο Τζον Έντγουιντ Χίλαρι Σκίννερ ανταποκριτής των Times του Λονδίνου ο οποίος καταγράφει πολύ σημαντικά ιστορικά στοιχεία τόσο για την επανάσταση των Κρητών αλλά ταυτόχρονα γεωγραφικά, πολιτισμικά, αρχιτεκτονικά, ηθογραφικά και άλλα στοιχεία για το χωριό μας που αφορούν στην δεκαετία του 1860.
Όλα αυτά τα στοιχεία αφού επεξεργαστούν προσεχτικά και εμπλουτιστούν με άλλο υλικό στοχεύουμε να αποτελέσουν ιδιαίτερο άρθρο στο επόμενο χρονικό διάστημα από την ιστοσελίδα μας melabes.gr
Από αυτήν καταγραφή του Τζον Έντγουιντ Χίλαρι Σκίννερ που αργότερα αποτέλεσε βιβλίο με τίτλο
“Σκληραγωγίες στην Κρήτη κατά το 1867”
και συγκερκιμένα τα εδάφια που αφορούν τις Μέλαμπες μετέφρασε, επεξεργάστηκε και έθεσε στη διάθεση της ιστοσελίδας μας, ο Σωκράτης Τσουρδαλάκης
Σε αυτό λοιπόν αναφέρεται ότι κατά την διάρκεια της παραμονής των επαναστατικών αυτών ομάδων στις Μέλαμπες και στις 6 Απριλίου 1867, υψίστης ιστορικής σημασίας επετειακός λόγος απαγγέλθηκε με την αφορμή την πρόσφατη επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821 που σκοπό είχε να εμπνεύσει, να ενδυναμώσει και να εμψυχώσει τους Κρήτες ώστε να συνεχίσουν ομοίως και αυτοί τον δικό τους αγώνα με σκοπό την απελευθέρωση τους όπως έπραξαν και οι Έλληνες.
Ο επετειακός αυτός λόγος απαγγέλθηκε από έναν νεαρό με το όνομα Σπανόπουλος ( ίσως δάσκαλος) ο οποίος ανέβηκε στο μπεντένι της εκκλησίας της Παναγίας που βρισκόταν ακριβώς απέναντι από την είσοδο της ( αυτό που υπήρχε και πριν 30 – 40 χρόνια) και παρουσία των 1500 επαναστατών και όλων των Μελαμπιανών, αναφέρθηκε στη σημασία της 25ης Μαρτίου 1821. Με πύρινο λόγο εμψύχωσε τους παρευβρισκόμενους πολεμιστές απαγγέλοντας μάλιστα και σχετικό ποίημα, ενώ από κάτω το πλήθος συνεπαρμένο ζητωκραύγαζε .
Δείτε το απόσπασμα όπως μετέφρασε από το πρωτότυπο Αγγλικό κέιμενο, ο Σωκράτης Τσουρδαλάκης
Αρκετές ημέρες είχαν περάσει από τότε που φτάσαμε στις Μέλαμπες, είναι τώρα 6 Απριλίου, η επέτειος της κήρυξης της ελληνικής επανάστασης, και ο νεαρός Σπανόπουλος θα απαγγείλει ένα νέο ποίημα του που έχει γράψει προς τιμήν αυτής της ημέρας. Είχε ανέβει πάνω σε ένα τοίχο απέναντι από την πόρτα της εκκλησίας (σ.σ μάλλον της Παναγίας, ) και απέναντι του είναι ένα πλήθος Κρητικών και εθελοντών. Μερικοί που δεν είναι ευχαριστημένοι να στέκονται από κάτω, έχουν και αυτοί ανέβει πάνω σε ένα τοίχο για να έχουν μια καλύτερη θέα. Άλλοι, που είναι πιο σημαντικά πρόσωπα, κάθονται σε ένα πέτρινο πεζούλι που είναι κατά μήκος του εξωτερικού της εκκλησίας. Ο Γέρος (σ.σ Δημήτρης) Πετροπουλάκης είναι εκεί, με τις κόκκινες του γκέτες και λευκή φουστανέλα, να εκπροσωπεί την γενιά η οποία επαναστάτησε για την ελευθερία σαράντα έξι χρόνια πριν. Δίπλα του κάθεται ο Κόρακας, με ψηλές Κρητικές μπότες, και φαρδύ μπλε παντελόνι (σ.σ βράκα) . Και αυτός αντιπροσωπεύει μια γενιά, που θυμάται την εξέγερση της Κρήτης κατά των τυράννων, όταν το νησί σηκώθηκε χέρι- χέρι με τις αδελφικές επαρχίες της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ο κόσμος τώρα μαζευόταν με ευχαρίστηση και ανυπομονησία. Οι ηλιοκαμένοι, ρωμαλέοι άνδρες, των οποίων το Κρητικό ντύσιμο ήταν ένα δείγμα ενός εξαιρετικού τύπου στολής Ζουάβων. (σ.σ κάτοικοι της Ζουάγας, μιας ορεινής περιοχής μεταξύ Αλγερίας και της Τύνιδας που ουδέποτε υποτάχθηκαν στους Τούρκους) , ριψοκινδύνευαν τα πάντα. Δεν θεωρούν αυτή την συγκέντρωση σαν διασκέδαση, αν και αυτή την στιγμή έχουν θέσει κατά μέρος τα όπλα τους. Γι ‘αυτούς, η απαγγελία του ποιήματος είναι μάλλον μια πολιτική διακήρυξη. Όσο για τους εθελοντές, αυτοί διακινδυνεύουν μόνον τα κεφάλια τους. Η Ελλάδα έχει από καιρό απελευθερωθεί, και θα μπορούσαν να απολαύσουν αυτή την επέτειο χωρίς να το ξανασκεφτούν, εκτός ίσως από μια λύπη ότι δεν υπάρχει κρασί με το οποίο να πιουν για τον αγώνα της Κρήτης. Όρθιος πάνω στον τοίχο ο Σπανόπουλος στέκεται σταθερά, σε μια κατάλληλη για την περίπτωση θέση. Είναι εύσωμος με μια ισχυρή καθαρή φωνή, η οποία ακούγεται καθαρά πάνω από το μουρμούρισμα του πλήθους. Όλοι σώπασαν μόλις άρχισε και κανένας θόρυβος δεν διαταράσσει την απαγγελία του. Μόνο για μια στιγμή τον διαταράζει μια κραυγή θαυμασμού. Έχει αναφερθεί στον παρόντα αγώνα και τους αρχηγούς του. Ο Πετροπουλάκης χαμογελάει σαν να τον διασκεδάζει που ακούει το όνομα του , ενώ ο Κόρακας χαϊδεύει το μάγουλο του μικρού του γιου, ο οποίος είναι προφανώς πολύ ευχαριστημένος. Ξανά συνέχισε η απαγγελία. Τύραννοι καταγγέλλονται και η τελική νίκη προβλέπεται. Το πλήθος ανταποκρίνεται στον ενθουσιασμό του ποιητή με ένα δυνατό ΖΗΤΩ που αντιλαλεί πίσω το βουνό( σ.σ. Βουβάλα). Μια ακόμη ζητωκραυγή από το πλήθος για τους αρχηγούς, και μια άλλη για τον ποιητή, πριν η συγκέντρωση διαλύσει.
Οι Τούρκοι δεν επιχείρησαν να επιτεθούν στις Μέλαμπες κατά την διάρκεια του καιρού όταν ήμασταν εμείς εκεί, ούτε και για αρκετό καιρό αργότερα. Μια επίθεση έκαναν αργότερα οι επαναστάτες εναντίον των Τούρκων στο Τυμπάκι την οποία η Τουρκική φρουρά δεν ήταν αρκετά δυνατή για να τους καταδιώξουν και έτσι το χωριό Μέλαμπες δεν τιμωρήθηκε αν και οι επαναστάτες δεν παρέδωσαν ποτέτα όπλα τους.
Μετά υπήρξε ανάγκη αναζήτησης τροφίμων αναγκαία για να συνεχίσουν τον πόλεμο, γι’ αυτό χώρισαν όλοι σε μικρότερα σώματα. Ο Πετροπουλάκης πήρε ένα δρόμο, ο Κόρακας ένα άλλο, και οι Καπετάνιοι του χωριού, με τις μικρότερες τους ομάδες, γύρισαν πίσω στα σπίτια τους, να περιμένουν μέχρι την επόμενη φόρα που θα τους χρειαστούν και θα τους φωνάξουν….’’.
